Prowadzenie działalności gospodarczej związane jest z wieloma barierami, wymaga również funkcjonowania w określonym otoczeniu prawnym. Istotnym elementem tego otoczenia jest wprowadzenie ograniczeń na określonym terenie w postaci ustanowienia na nim formy ochrony przyrody. Zdając sobie sprawę z tego faktu pragniemy zaoferować uproszczony przewodnik postępowania w zakresie inwestowania na obszarze parku krajobrazowego.
Przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko
Na terenie parków krajobrazowych akty prawne wprowadzają zamknięty katalog zakazów. Niewątpliwie najistotniejszym z nich jest zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
Czy zakaz ten oznacza że „nic nie można wybudować”?
Absolutnie nie! Powyższe pytanie jest często przewijającym się w dyskusji publicznej stereotypem nie mającym pokrycia w faktach. Wyjaśnijmy – od wskazanego powyżej zakazu funkcjonuje zwolnienie od zakazu – dopuszczające do realizacji przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko może być wymagane a przeprowadzona procedura oceny oddziaływania na środowisko wykazała brak niekorzystnego wpływu na przyrodę i krajobraz parku krajobrazowego.
Co to oznacza? W polskim prawodawstwie przedsięwzięcia (tj. zamierzenie budowlane lub inna ingerencja w środowisko polegająca na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu, w tym również na wydobywaniu kopalin) mogące znacząco oddziaływać na środowisko zaliczane są do jednej z dwóch grup: przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko i przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. W przypadku przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko sporządzenie raportu oddziaływania na środowisko jest obowiązkowe. W przypadku przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko organem decydującym o konieczności sporządzenia i oceny raportu oceny oddziaływania na środowisko jest wójt/burmistrz/prezydent miasta. Osobny katalog inwestycji stanowią tzw. inwestycje celu publicznego. Szczegółowe informacje nt. oceny oddziaływania na środowisko inwestycji planowanych na terenie parku krajobrazowego uzyskasz we właściwym terytorialnie urzędzie gminy lub w przypadku terenów zamkniętych regionalnej dyrekcji ochrony środowiska.
Czy przed rozpoczęciem inwestycji konieczna jest zgoda dyrektora ZOPK? Czy dyrektor ZOPK może wydać jednostkową zgodę na odstępstwo od zakazu?
Obecny kształt przepisów ustawowych skutkuje tym, iż dyrektor zespołu parków krajobrazowych nie jest organem uprawnionym do wydawania zezwoleń, decyzji realizacyjnych i zwolnień od zakazów. Kompetencje te należą do organów uprawnionych do wydawania decyzji realizacyjnych, przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko lub uzgadniania tychże decyzji. Przykładowo, decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje wójt/burmistrz/prezydent miasta, a dodatkowo może ona wymagać uzgodnienia regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Zwracamy również uwagę na generalne odstępstwa od zakazów – obowiązują one na podstawie ustawy o ochronie przyrody, wskazane są również w aktach prawnych ustanawiających dany park krajobrazowy.
W jakich dokumentach znajdę odpowiedź czy moja inwestycja będzie dopuszczalna?
Katalog zakazów obowiązujących w danym parku zawarty jest w aktach normatywnych ustanawianych dla danego obszaru. Dostępne są one na stronach Biuletynu Informacji Publicznej ZOPK: http://www.bip.zopk.pl/?p=art&id=201. Są to Rozporządzenia Wojewody Opolskiego.
Ewentualne ograniczenia zamierzeń inwestycyjnych wynikają też z Planów Ochrony Parków, dostępnych na stronie: http://www.bip.zopk.pl/?p=art&id=254.
Przeprowadzenie inwestycji wymaga również zgodności z dokumentami planistycznymi gminy tj. studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jeśli dana lokalizacja nie posiada ustanowionego mpzp, konieczne będzie uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Więcej informacji na ten temat uzyskasz we właściwym terytorialnie dla Twojego zamierzenia urzędzie gminy.
Kolejnym etapem jest uzyskanie decyzji realizacyjnych – np. pozwolenia na budowę, decyzji o zatwierdzeniu projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego, decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych, pozwolenia wodnoprawnego na regulację wód, pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie urządzeń wodnych.
Co z Naturą 2000?
Częstym mitem jest stwierdzenie, że Natura 2000 „wszystko blokuje”. Nie jest to prawda gdyż obszary sieci Natura 2000, choć znajdują się w krajowym katalogu form ochrony przyrody, rządzą się odmiennymi od innych form zasadami. Jest to jedyna forma ochrony przyrody, dla której nie ustanawia się zakazów.
Co to oznacza? W procesie oceny oddziaływania na środowisko analizuje się czy dane przedsięwzięcie może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000. Analizie podlega oddziaływanie na przedmioty ochrony danego obszaru – siedliska bądź gatunki chronione. Warto w takiej sytuacji przeanalizować plan ochrony lub plan zadań ochronnych danego obszaru. Zawiera on bowiem potencjalne zagrożenia dla ochrony przedmiotów ochrony. Tym samym potencjalny inwestor ma możliwość zweryfikowania czy zaplanowana przez niego działalność może zostać uznana za znacząco oddziałująca na obszar Natura 2000. Proponujemy korzystanie w tym celu z Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody (http://crfop.gdos.gov.pl/) oraz mapowego serwisu Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/).
Jakie jeszcze obostrzenia mogą mieć znaczenie dla realizacji inwestycji?
Najistotniejszymi zakazami ustanowionymi dla parków krajobrazowych wydają się tu zakazy: pozyskiwania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt; wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym; przeciwpowodziowym lub przeciw osuwiskowym lub budową, odbudową, utrzymaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych; dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej; budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od: linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych, zasięgu lustra wody w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących przy normalnym poziomie piętrzenia określonym w pozwoleniu wodnoprawnym, o którym mowa w art. 389 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne – z wyjątkiem obiektów służących turystyce wodnej, gospodarce wodnej lub rybackiej; prowadzenia chowu i hodowli zwierząt metodą bezściółkową.
Sposób zagospodarowania danego terenu określony może być również w dokumentach planistycznych gminy – studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Czy w trakcie postępowania dotyczącego wydania decyzji przez inny organ możliwe jest uzyskanie stanowiska ZOPK?
ZOPK może wyrazić swoją opinię na piśmie jeśli podmiot zainteresowany o nią wystąpi. Informujemy, iż podmiot publiczny prowadzący dane postępowanie – np. wójt/burmistrz/prezydent, regionalny dyrektor ochrony środowiska, również może wystąpić do nas o wyrażenie opinii w danej sprawie.
Nadal mam wątpliwości na temat mojego zamierzenia.
W takiej sytuacji zachęcamy do kontaktu mailowego, telefonicznego bądź pisemnego. Postaramy się udzielić szerszych wyjaśnień, bądź skierować do właściwego kompetencyjnie organu.